به روش های علمی مطالعه و کشف آثار گذشتگان شغل باستان شناسی میگویند.
«باستان شناس» کسی است که برای کشف حقایقی درباره گذشتگان، به مطالعه و پژوهش درباره مناطق و آثار باستانی می پردازد.
دارای توانایی رهبری و مدیریت است: باستان شناس باید توانایی رهبری گروه همراه خود را داشته باشد.
اهل هنر و با دقت است: باستان شناس می داند که هر آنچه او و گروهش کشف میکنند، یک اثر هنری است. پس هیچ چیز را فدای سرعت نمی کند و با صبر و حوصله به اکتشاف و تحقیق میپردازد.
توانایی کار در شرایط دشوار را دارد: کار در شرایط جوی مختلف و عدم دسترسی به امکاناتی چون آب و برق در اماکن دورافتاده بخشی از کار باستان شناسی است.
به کار در طبیعت علاقه مند است: اگر باستان شناسی عاشق کاوش و جست وجو و کشف مجهولات و نکات تاریک تاریخی و جغرافیایی نباشد، نمی تواند در این رشته موفق شود. از تجسم فضایی، منطق و استدلال بهره مند است: باستان شناسان به کمک این ویژگیها آثار باقی مانده از گذشتگان، تاریخ و حقایق آنها را بررسی و بازبینی میکنند.
حداقل تحصیلات در این شغل(کارشناسی) است اما امکان ادامه تحصیل تا مقطر دکتری نیز در ایران وجود دارد. رشته باستان شناسی شباهت و نزدیکی زیادی با رشته(کاردانی باستان شناسی ) دارد که در دانشکدههای هنر برگزار میشود؛ با این تفاوت که باستان شناسی هنر، بیشتر به جنبه هنری آثار باستانی، و باستان شناسی علوم انسانی بیثتر به جنبه تاریخی آن می پردازد. البته شما می توانید بعد از مقطع کاردانی برای ادامه تحصیل وارد مقطع کارشناسی زیر گروه علوم انسانی شوید.( داشتن اطلاعات مناسب در زمینه تاریخ و جغرافیای ایران و کشورهای همسایه برای دانشجویان این رشته ضروری است.
برای ارتقاء در این شغل علاوه بر تحصیلات، تجربه نیز مهم است. باستانشناسان با سفر کردن به کشورهای مختلف و شرکت در کنگرههای جهانی می توانند در کار خود بیشتر پیشرفت کنند.
باستانشناس کارش را در فضاهای باز و سرپوشیده انجام می دهد.
باستان شناسان در همه مناطق آب و هوایی شامل کویر، کوهستان و مناطق بارانی به بررسی و اکتشاف میپردازند و پس از آن روزهای متمادی در آزمایشگاه های سرپوشیده درباره آثار کشف شده پژوهش می کنند.
آنها با کارگران، سرکارگران، زیست شناسان، جانورشناسان، گیاه شناسان، استخوان شناسان، نقشه بردارها و عکاسیها در ارتباطاند. عمده ترین مراکز جذب باستان شناسان سازمان میراث فرهنگی، موزه ها و آموزش و پرورش است.
باستان شناس با توجه به آنچه در کاوش ها به دست میآید، وظایف زیر را برعهده دارد:
تنظیم عملیات حفاری به صورت علمی با توجه به مقتضیات مجانی و تنظیم گزارش های علمی لازم در هر مرحله
تعیین قدمت اماکن و آثار مکشوفه با ذکر دلایل و شواهد تاریخی
بررسی، تعیین مشخصات و در نهایت طبقه بندی آثار کشف شده
تدوین فرهنگ و نحوه زندگی و حتی روابط اجتماعی گذشتگان
فراهم کردن تسهیلات مورد نیاز گروه های علمی برای کاوش و تحقیق در آثار باستانی.
باستان شناسان به شناخت فرهنگ و تمدن یک کشور کمک می کنند و از این رو وجهه اجتماعی خوبی دارند. آن ها برای شناسایی گذشته سفرهای متعددی می کنند. پس این رشته برای کسانی که به سفر یا ارضای حس های درونی خود درباره گذشته علاقه مندند ، مطلوب است.
شما برای اینکه بتوانید وارد بازار کار شوید، باید دست کم تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل دهید. البته پس از آن نیز نمی توانید شخصا مبادرت به باستان شناسی کنید بلکه باید از طریق سازمانها و نهادهای مرتبط برای انجام دادن این کار استخدام شوید.
بازیابی آثار گذشتگان و کشف تمدن آن ها تاثیر بسزایی در کسب افتخار و ایجاد غرور ملی دارد. یکی از عواملی که باعث جذب گردشگر به یک کشور میشود، بقایای هنری و آثار گذشتگان است. این موضوع میتواند به رونق اقتصادی آن کشور کمک کند. در کشور ما تعدد و تنوع آثار و محوطه ها، تپه ها و بناهای تاریخی و باستانی و لزوم مطالعه آنها توسط کارشناسان داخلی اهمیت این شغل را بیشتر میکند. در واقع، روشن کردن گذشت هر جامعه از نظر اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی بدون مراجعه به نظر باستان شنامان دشوار یا حتی غیرممکن است. باستان شنامسی با کشف راهحلهایی که آنان در گذشته برای مسائل گوناگون یافته بود، به ما این امکان را می دهد که به کمک ابزار نوین، کارآمدترین پاسخ ها را برای مسائل مشابه امروزی بیابیم.
می توانید به وبگاه انجمن علمی باستان شنامی ایران به نشانی www.soia.ir مراجعه کنید.
مراجعه به سازمان میراث فرهنگی و موزه ها و صحبت کردن با کارکنان آن ها، مراجعه به دانشگاههایی که این رشته در آن ها تدریس می شود و مصاحبه با استادان و دانشجویان رشته باستان شناسی پیثنهاد بعدی ماست.
منبع: فرهنگنامه مشاغل