روحانیت مقامی معنوی است که یک فرد طلبه با زحمت و کوشش فراوان به آن میرسد و توانایی پیدا میکند که دانستههای خود را بدون هیچ گونه چشم داشتی در اختیار دیگران قرار دهد و آنها را با اصول اعتقادی، احکام و اخلاق اسلامی آشنا سازد.شاید بهتر باشد بگوییم شغل روحانی اصلا شغل نیست.
فردی است که بر اساس شناخت از قرآن کریم و سخنان پیامبر اسلام و امامان معصوم (علیهم السلام) مردم را با معارف دینی آشنا میکند. همچنین احکامی را که در زندگی شخصی و اجتماعی خویش به آنها نیاز دارند، برایشان توضیح میدهد.
به علم علاقه دارد: از ابتدای ورود به حوزه علمیه تا پایان عمر از مطالعه و علمآموزی فاصله نمیگیرد و میکوشد معارف دینی را خیلی خوب یاد بگیرد.
خوشبرخورد و خوشروست: روحانی باید خوش برخورد باشد و به حرفهای مردم گوش کند و در حد توان خود به پرسشهای آنها پاسخ دهد. برقراری ارتباط اجتماعی خوب و عاطفی با مردم در این شغل بسیار مهم است. صبور و بردبار است: شاید بتوان گفت این ویژگی برای هیچ شغلی به اندازه این شغل اهمیت دارد. روحانی با صبر و بردباری خویش، فضایی را فراهم میکند که مراجعه کنندگان، با آرامش کامل حرف دلشان را به او بزنند و بعد او با دلسوزی و مهربانی راهنماییشان کند.
خوب سخن میگوید و سخن خوب میگوید: روحانی باید بهترین و عالیترین نکات را بیان کند و همچنین خیلی زیبا و جذاب سخن بگوید تا سخنانش بر دل مردم بنشیند. انسان دوست است و به انسانها احترام میگذارد: روحانی باید انسانها را دوست داشته باشد و با دلسوزی فراوان آنها را هدایت و راهنمایی کند. ساده زیست است: روحانی باید زندگیاش ساده باشد تا هم وقت بیشتری به مطالعه اختصاص دهد و هم مردم محروم و ساده راحتتر با او ارتباط برقرار کنند.
امتحان ورودی: برای ورود به حوزۀ علمیه مانند دانشگاه باید امتحان داد. گروهی با مدرک سوم راهنمایی و گروهی با دیپلم، امتحان ورودی میدهد و بعد از قبولی در امتحان با آنها مصاحبه میشود.
مصاحبه: هدف از مصاحبه این است که تشخیص دهند آیا داوطلبانه علاقه و شایستگی این شغل مهم و معنوی را دارند یا نه. ثبت نام در مدرسه علمیه: بعد از موفقیت در مصاحبه، فرد وارد حوزۀ علمیه میشود و او را به یکی از مدرسههای علمیه میفرستند تا ثبت نام کند و از این زمان به او طلبه میگویند.
حجره : در مدرسههای علمیه، غیر از کلاس درس، حجره نیز هست. حجره همان اتاقی است که به دو یا سه نفر واگذار می شود تا در آن ساکن شوند. کسانی که از شهرستان دیگری میآیند و از خانوادۀ خویش جدا شدهاند، در حجره زندگی میکنند و کسانی که در شهرستان محل سکونت خود درسی میخوانند، اختیار دارند که در حجره زندگی کند یا شبها به خانه شان بروند. بعضیها با اینکه در شهر خودشان درس میخوانند، شبها در حجره مدرسه میمانند تا در فضایی آرام و علمی، بهتر درس بخوانند. شهریه: پول مختصری است که هر ماه به طلبه داده میشود تا با آن بخشهایی از نیازهایش را برطرف کند.
اولین مرحله طلبگی مقدمات است. بعد از آن، مرحلۀ سطح است و مرحله آخر «خارج » نامیده میشود. در دوره مقدمات، مهم ترین درسی که طلبهها میخوانند، ادبیات عرب است که پنج علم را شامل می شود: علم صرف، نحو، لغت، معنی و بیان. ادبیات عرب بسیار مهم است؛ زیرا قرآن، نهج البلاغه و متون دینی ما به زبان عربیاند. علاوه بر ادبیات عرب، آنها با علم منطق نیز آشنا میشوند. این علم شیوه فکر کردن صحیح را میآموزد. در مرحله سطح، تفسیر قرآن، تاریخ، «علم فقه و اصو ل» و «کلام و فلسفه» آمو زش داده میشوند و در مرحله خارج، همین دروس را در سطح گستردهتر و عمیق تری به طلبهها آموزش میدهند.
فضای شغلی کار روحانی شبیه دیگر شغلها نیست. روحانی باید بتواند در هر مکان و هر زمان وظیفه اش را انجام دهد. روحانیت مقامی معنوی است و روحانی بدون هیچ چشم داشتی حاضر است دانستههای خود را در اختیار مردم بگذارد و آنها را با احکام و دستورات اسلام آشنا کند. گروهی از روحانیون بعد از شناخت معارف اسلام، امام جماعت میشوند در مساجد و جاهای دیگر نماز میخوانند. در ماه مبارک رمضان، ماه محرم و بعضی از زمان های دیگر نیز به جاهای دور نزدیک سفر میکنند و به تبلیغ دین اسلام میپردازند.
گروهی نیز از طریق صدا و سیما و نشریات مردم را ارشاد میکنند. همه آنها احکام، معارف و اخلاق اسلامی و تاریخ زندگی پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) را به مردم میشناسانند. گروهی دیگر بیشتر وقتشان را به مطالعه و پژوهش اختصاص میدهند و در حوزه علمیه یا مراکز دیگر تدریس میکنند. بعضی از آنها نیز به بالاترین درجه علم دینی که اجتهاد است میرسند. گروه دیگری از روحانیون در مراکز اداری و فرهنگی کارهای متنوعی مانند قضاوت، وکالت، برنامهریزی فرهنگی و مشاوره تربیتی انجام میدهند و گروهی به کار نویسندگی میپردازند.
مهم ترین وظیفه روحانی تبلیغ و تبیین دین و دفاع از آن است. یعنی او هم باید بتواند مفاهیم دینی را به خوبی توضیح دهد و هم در جایی که دشمنان خدا به دین آسیب میزنند، از آن دفاع کند.
روحانی با امور معنوی سر و کار دارد. او با پژوهش در قرآن و زندگی پیامبر و بزرگان دین، با ریشههای اصیل دین آشنا میشود و به راحتی میتواند مفاهیم دین را درک کند.
مردم روحانی را در لباس پیامبر و بزرگان دین می بینند؛ برای همین او باید مراقب باشد که بعضی از کارهایی را که انجام دادن آنها بر خلاف انتظار مردم است، انجام ندهد. لباس روحانی و شیوۀ زندگی او باید ساده و بیپیرایه باشد؛ به گونه ای که مردم او را از خود بدانند.
در اصل نمی توان گفت که روحانیت شغلی مثل دیگر شغل هاست. روحانیت مقامی معنوی است که مردم را با دستورات خدا آشنا میسازد و راه سعادت دنیوی و اخروی را به آنها یادآوری می کند.
شما با مراجعه به روحانیون مساجد محل زندگی خود، مراجعه به حوزههای علمیه، وبگاه www.tebyan.net میتوانید اطلاعات بیشتری درباره این شغل به دست آورید.
منبع: فرهنگنامه مشاغل