به مجموعه فعالیتهای افراد در مطالعه، بررسی یا سرپرستی بهبود روشهای گمرک، تعیین ارزش، امور حقوقی و قضایی، صادرات و واردات، تعرفه، سود بازرگانی و رسیدگی به اختلافات گمرکی شغل کارشناسی امور گمرکی میگویند.
کارشناس امور کمرکی کسی است که بر کلیه امور گمرکی، یعنی قانون و مقررات صادرات و واردات، ارزشگذاری کالاها، تعرفه و کدگذاری کالا و تمام بخش نامه ها و آیین نامههای مرتبط، تسلط دارد. (بد نیست بدانید که دو نوع گمرک وجود دارد: گمرک مسافری و گمرک تجاری. در گمرک مسافری، مسافرانی که وارد کشور می شوند یا میخواهند از کشور خارج شوند و کالاهایی که حمل میکنند، ارزیابی می شود.)
رفتار اجتماعی مناسبی دارد: ارتباط مستقیم با ارباب رجوع به صبر و حوصله و خلق و خوی مناسب احتیاج دارد. کارشناس امور گمرکی باید دارای این ویژگیها باشد.
از دقت بالایی بهرهمند است: امور گمرکی مانند حسابداری است اما با محاسبات حقوق دولت ارتباط دارد. برای مثال، فرد باید بداند کدام کالا در کدام طبقه قرار می گیرد و با توجه به این مسئله چه تعرفه ای دارد. همانطور که میدانید، برای وارد کردن اجناس به کشور و خارج کردن آنها از مرز، پول دریافت می شود.
ابتدا باید در یکی از رشتههای امور گمرکی، امور اداری و مدیریت، اقتصاد، حقوق، علوم اجتماعی، حسابداری و مدیریت (گرایش باررگانی و مالی) تحصیل کنید. اگر مدرک بالاتر از لیسانس داشته باشید، در استخدامتان تاثیر بسزایی خواهد داشت. شرکت در آزمون استخدامی، موفقیت در این آزمون و گزینش سازمان، داشتن اطلاعات در زمینههای فیزیک، شیمی، میراث فرهنگی و عتیقه جات، الکترونیک، رایانه، ارزیابی فرش دستبافت و … بسیار مهم است البته این دورهها از طرف سازمان گمرگ برگزار میشوند.
پس از دریافت مدرک کارشناسی این رشته و مشغول شدن به کار، هر چهار سال، یک طبقه به گروه شغلی شما اضافه میشود. در این رشته خود اشتغالی وجود ندارد اما با به روز کردن اطلاعاتتان میتوانید پلههای ترقی را به سرعت طی کنید.
کارشناس امور گمرک و ارزیاب گاهی در محیط سرپوشیدۀ اداری و گاهی در فضای باز با شرایط آب و هوایی متفاوت و معمولا خارج از شهر کار میکند. او با ارباب رجوع (که صاحب کالاست)، مسئول سرویس، معاونت گمرک و دیگر همکاران اداریاش در ارتباط است. کارشناس امور گمرکی پس از استخدام در پستهای گوناگون مثل ترانزیت، سرویس ارزیابی، بازبینی، متروکه، امانات پستی، دایرۀ ارزش و سایر امور فنی و اجرایی در جهت انجام وظایف اصلی گمرک مشغول به کار میشود.
کارشناس امور گمرکی در پستهای مختلف وظایف متفاوتی دارد که برخی از آنها عبارت اند از:
شناخت کالاهای گوناگون
استنباط دقیق از مقررات
نظارت مستمر بر حسن انجام کار کارشناسان، ارزیابان و سایر کارکنان تحت سرپرستی
رسیدگی کامل به اظهارنامه ها
رسیدگی به درخواستهای مراجعان
امضای پروانههای گمرکی پس از حصول اطمینان از صحت عملیات ارزیابی
نظارت بر نحوۀ رسیدگی به ارزش اظهار شد.
رسیدگی و اعلام نظر در مورد ارزش واقعی کالاهای اظهار شده
مطالعه و تحقیق مستمر درباره روشهای تعیین ارزش
بازبینی کلیه اظهارنامههای صادراتی و وارداتی که به اداره بازبینی رسیدهاند
بررسی اسناد ضمیمه اظهارنامهها مانند سیاهه خرید
رسیدگی به اظهارنامههای گمرکی و اسناد ضمیمه و کنترل آنها پس از ترخیص کالا
تنظیم مطالبه نامه کسر دریافتی، در صورت لزوم، و پیگیری موضوع تا حصول نتیجه
انجام دادن امور گمرکی مؤسسات بازرگانی و صنعتی بخشهای خصوصی و عمومی و اشتغال در آنها.
آشنایی با اکثر رشتهها، جایگاه شغلی خوب و موقعیت اجتماعی مطلوب، استفاده از مزایای سختی کار کارشناسی امور گمرکی ازجمله مطلوبیتهای این شغل محسوب میشرند.
داشتن مسئولیت سنگین، سختی شرایط کار اشرایط محیطی و آب و هوایی، دوری از خانه و خانواده و نداشتن اجازه برای فعالیت در شغلهای تجاری را میتوان از محدودیتهای این شغل دانست.
نقش مهم و حساس گمرک در حمایت از صنایع و تولیدات داخلی و اجرای مطلوب سیاستهای تجارت خارجی بر هیچ کس پوشیده نیست. در واقع، کارشناسان امور گمرکی مرزبانان اقتصادی کشور و حافظان منافع ملت و دولت و وصول درآمدها هستند. پس صیانت از مرزهای اقتصادی بر عهده آنهاست.
برای کسب اطلاعات بیشتر، میتوانید کتب مربوط به قانون و مقررات صادرات و واردات، قانون مناطق ویژه اقتصادی و جدیدترین کتاب قانون امور گمرکی را مطالعه کنید یا به وبگاه گمرک ایران به نشانیwww.irica.org سر بزنید. مراجعه مستقیم به دانشگاه ها و ازجمله دانشکده علوم اقتصادی و دارایی و سازمان گمرک ایران نیز میتواند به شما کمک کند.
منبع: فرهنگنامه مشاغل