به مطالعه و برنامه ریزی برای ارتقای سطح بهداشت عمومی جهت افزایش رفاه، شغل کارشناسی بهداشت محیط میگویند.
کارشناس بهداشت محیط کسی است که به برنامه ریزی درباره بهبود بهداشت شهرها و روستاها، بهداشت مواد غذایی، بهداشت مدارس، بهداشت بیمارستانها، بهداشت آب و فاضلاب، مبارزه با حشرات موذی و جوندگان و بهداشت هوا میپردازد.
قدرت درک و تجزیهوتحلیل بالایی دارد: یافتن منشا مشکلات بهداشتی در محیطهای گوناگون و سپس حل آنها به قدرت تجزیهوتحلیل احتیاج دارد که کارشناسان این رشته از آن بهرهمندند.
به فعالیت گروهی علاقهمند است: گاهی برای حل مسائل بهداشتی به همکاری چندین نفر نیاز است. پس کارشناسی بهداشت محیط باید توانایی کار گروهی را داشته باشد.
مردمدار است: ارتباط مستقیم با مردم و در مواردی قضاوت میان آنها کارشناسان بهداشت محیط را ملزم به داشتن این صفت میکند. یکی از وظایف این کارشناسان بازدید از اماکن عمومی، تضمین سلامت محصولات کارخانهها و … است. حتی گاهی لازم است آنها بر اساس مشکلات بهداشتی اینگونه اماکن تصمیمهایی بگیرند. پس لازم است تمام جوانب را در نظر داشته باشند.
در کشور ما رشته بهداشت محیط از میان داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی در مقطع کاردانی و کارشناسی (در مقطع کارشناسی با عنوان مهندسی بهداشت محیط) دانشجو میپذیرد. علاقهمندان در صورت تمایل، میتوانند بهصورت ناپیوسته تا مقطع دکترا نیز ادامه تحصیل دهند. لازم به ذکر است که در بعضی ردههای شغلی، داشتن مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر الزامی است. کارشناسی بهداشت محیط ازجمله رشتههایی است که سپری کردن واحد کارآموزی در آن ضروری است. در این دوره افراد برای ورود به محیط کار آماده میشوند.
آشنایی با قوانین و ضوابط و روند کارهای اداری در این حرفه و همچنین ادامه تحصیل، در موفقیت افراد تأثیر چشمگیری دارد.
کارشناس بهداشت محیط بنابر زیرگروهی که در آن فعالیت میکند، باید آمادگی حضور در محیطهای بیمارستانی، تصفیه خانه، کارخانه، آزمایشگاه. و … را داشته باشد. به همین خاطر این افراد ممکن امت بنابر محیط کاری و وظایفی که بر عهده دارند، با کارشناسان مختلفی مانند تولیدکنندگان مواد غذایی، مسئولان بیمارستانها و ورزشگاهها در ارتباط باشند. مأموریتهای خارج از محیط معمول کار به صورت ساعتی یا چند روزه در این حرفه امری بدیهی محسوب میشود. مراکز دولتی و خصوصی زیادی پذیرای این کارشناسان هستند. این مراکز عبارتاند از: سازمان محیط زیست، واحدهای بهداشت محیط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان آب و فاضلاب، شهرداری ها، ادارات مسکن و شهرسازی.
مسئولیت کارشناسان بهداشت محیط بنابر زیرگروهی که در آن مشغول به فعالیتاند، مشخص میشود اما به طور کلی وظایف آنها عبارتاند از:
نظارت بر بهسازی و بهداشت مراکز تهیه، توزیع و فروش مواه غذایی، اماکن عمومی و اماکن بین راهی
کنترل آب آشامیدنی مناطق تحت پوشش
بازدید از مدارس و مراکز آموزشی و مهد کودکها، استخرها و حمامهای سونا، آزمایشگاهها و مراکز بهداشتی درمانی (مطبها و بیمارستانها) از نظر وضعیت بهداشت محیط، اماکن متبرکه و مساجد، جایگاههای پمپ بنزین، پارکها و ورزشکاهها و پایانههای مسافربری
اقدامات اضطراری هنگام وقوع بلایای طبیعی
بررسی و کنترل انواع فاضلاب، زباله، هوا، منابع آلوده کننده آنها و مکاتبه با ارگانهای مربوط
بررسی فرمولها و ترکیبات مواد وارده به کشور و میزان اختلاف آنها با فرمول و ترکیب اولیه ارائه شده، تهیه و تنظیم برنامههای مربوط به نحوه صدوو پروانه کالاهای وارده به کشور و پروانه تاسیس و بهره برداری و ساخت داروها و تولید مواد
مطالعه درباره مواد مختلف که سازمانهای بهداشتی بین المللی مصرف آنها را منع کردهاند و مطالعه و بررسی و کنترل مرجع (رفرنس)های سازمانهای بین المللی
نظارت بر ساخت مواد از نظر فرمول ترکیب و بهداشتی بودن محصول و حذف مواد اولیه غیرمجاز مانند سموم شیمیایی و مواد افزودنی غیرمجاز
هماهنگی و اقدام برای تشکیل کمیته بهداشت و کنترل عفونت بیمارستانها و شرکت فعال درآن و پیگیری مصوبههای مربوطه
بررسی و کنترل بهداشتی کلیه مراحل شامل جمع آوری، تفکیک، انتقال، نگه داری موقت و دفع زبالههای بیمارستانی و نیز جلوگیری از فروش و بازیافت زبالههای بیمارستانی
کنترل حشرات و جوندگان با اولویت بهسازی محیط، دفع بهداشتی زباله و در صورت نیاز استغاده اصولی از روشهای شیمیایی و نیز جلوگیری از فعالیت شرکت های سم پاشی غیرمجاز
پیگیری و اقدام در زمینه مسائل بهداشتی و حفاظتی بخش پرتوهای یون ساز به کمک مسئول فیزیک بهداشت مربوطه
برنامهریزی برای بازیافت آب حاصل از تصفیه فاضلابهای شهرکهای صنعتی به عنوان منابع ارزشمند آب به منظور مقابله با بحران آب در منطقه و کاربرد آن برای مصارف کشاورزی و فضای سبز.
اگر میخواهید در رشتهای ادامه تحصیل دهید که حیطه فعالیت گستردهای داشته باشد و به موضوعی خاصی محدود نشود، رشته بهداشت محیط پاسخی مناسب به انتظارات شماست. حیطه مطالعاتی این رشته بسیار گسترده است و از همین رو این شغل میتواند طیف گستردهای از داوطلبان را که علایق و توانمندیهای متفاوتی هم دارند، جذب خود کند. بهداشت محیط به یک مسئله خاص نمیپردازد. پس دانشجوی این رشته باید پرحوصله و دارای دید وسیع باشد تا بتواند در این رشته موفق شود. خود این امر، جذابیت رشته بهداشت محیط را دو چندان میکند. متخصص این رشته میتواند در زمینه بهداشت آب، خاک، هوا و مواد غذایی کاری متنوع و در عین حال پرتحرک داشته باشد.
کارشناسان بهداشت بنابر جنسیت در بعضی اماکن مانند آرایشگاهها، ورزشگاهها و بهشت زهرا کار میکنند؟ به
این معنا که مثلاً در بهشت زهرا ترجیحاً کارشناسان مرد مشغول فعالیت میشود. این تفکیک جنسیت ممکن است از نظر عده ای خوشایند نباشد یا برایشان مشکلاتی ایجاد کند.
همگی میدانیم که رمز بقا و توسعه هر جامعهای توجه به بهداشت و محیط زیست آن است. بررسی و شناخت کار مخاطرات محیطی و در نظر گرفتن تهدیدهای سنتی و مدرن در این توسعه بیار موثرند. وقتی بدانیم بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان به آب آشامیدنی سالم و حدود ۳۵۰ میلیون نفر به امکانات بهسازی محیط زندگی خود دسترسی ندارند. بهداشت محیط برای ما اهمیت بیشتری پیدا میکند و به لزوم وجود افرادی که بتوانند مخاطرات و مشکلات آن را برطرف کنند، پی میبریم.
صحبت با کارشناسان این رشته در حیطههای کاری متفاوت (مدارس، بیمارستانها ) اطلاعات کاملتری در اختیار شما میگذارد. میتوانید به وبگاه انجمن علمی بهداشت محیط ایران به نشانیwww.iaeh.irهم مراجعه کنید.
منبع: فرهنگنامه مشاغل