به بررسی بیماریهای ارثی، ارزیابی امکان بروز مجدد آنها، جلوگیری از بروز آنها و سعی در شناسایی ژنهای جدید و صفات مختلف موجودات کارشناسی ژنتیک میگویند. شغل کارشناسی ژنتیک بسیار پیچیده است.
کارشناس ژنتیک کسی است که دربارۀ انتقال صفات وراثتی از والدین به فرزندان بحث، تحقیق و چارهیابی میکند البته این والدین میتوانند انسان، درخت یا باکتری باشند.
ذهن پویا و استعداد ریاضی و عددی دارد: در این شغل باید با تکنیکهای زیادی آشنایی داشت که هر یک نیازمند محاسباتی پیچیده است.
دارای تجسم فضایی (چند بعدی)، سرعت و دقت حواس و بینایی قوی است: به دلیل کار با ابزار و وسایل دقیق و حامی و کشف و شناسایی از طریق این دستگاهها تجسم فضایی، سرعت و دقت حواس ضروری است.
مسئولیت پذیر است و توانایی کار در شرایط دشوار را دارد: این افراد با دادهها و اطلاعاتی در ارتباطاند که لازم است آنها را محرمانه بدانند. همچنین گاهی ممکن است کارشناسان ژنتیک در شرایط سخت و خطرناک نیز فعالیت کنند: بنابراین برای پذیرش این شرایط باید آمادگی لازم را داشته باشند.
ژنتیک یکی از گرایشهای رشته سلولی مولکولی است. حداقل تحصیلات برای این شغل کارشناسی است و در ایران امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکترا وجود دارد. کسانی که وارد این رشته میشوند، درباره علوم سلولی و مولکولی، اصلاح نباتات، مهندسی ماده وراثتی یا همان DNAو ژنهای دخیل در ایجاد سرطان و دیگر بیماریهای ژنتیکی به تحقیق و پژوهش میپردازند.
از آنجا که این علم در سراسر جهان در حال پیشرفت است، دانشجو و فارغ التحصیل این رشته برای پیشرفت و حرکت سریع باد در کنار مطالعات دانشگاهی مطالعه جانبی و اطلاعات به روز داشته باشد. برای پیشرفت هرچه بیشتر در این رشته باید به زبان انگلیسی مسلط باشید و واحدهای آزمایشگاهی را در دانشگاه جدی بگیرید. برای یادگیری تکنیکهای مختلف، به خصوص تکنیکهای جدید زیست شناسی، نیز میتوانید در کارگاههای آموزشی مربوط شرکت کنید.
دانش آموختگان مقطع دکترا در صورت داشتن سرمایه میتوانند در بخش خصوصی آزمایشگاه و کلینیک ژنتیک تأسیس کنند یا به ارائه خدمات آموزشی و پژوهشی در مراکز آموزشی بپردازند.
کارشناسان ژنتیک معمولاً در آزمایشگاه ها مشغول فعالیتاند . این آزمایشگاه ها باید به دستگاه های پیشرفته برای مطالعه ژنها مجهز باشند. محرمانه دانستن اطلاعات مراجعه کنندگان و مخاطبان از اصول و ضوابط مهم این شغل محسوب میشود. کارشناسان ژنتیک بیشتر با مشاغل آزمایشگاهی پزشکی قانونی و دادگستری (مسائل حقوقی) یا کارشناسان بیوتکنولوژی، مهندسان کشاورزی و … در ارتباطاند .
ازجمله سازمانهایی که به فعالیتهای تحقیقاتی ژنتیکی میپردازند، میتوان به مراکز پژوهشی وزارت علوم، انستیتو پاستور، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک وتکنولوژی زیستی اشاره کرد. برای ورود به این مراکز باید در امتحانها و مصاحبههای استخدامی کشور برای کارهای دولتی شرکت کرد. دانش آموختگان این رشته میتوانند در پزشکی قانونی، آزمایشگاههای تحقیقاتی یا مراکز تشخیص طبی، دفاتر مشاوره ژنتیک و دفاتر اصلاح نژاد دامی و زراعی، وزارت جهاد کشاورزی و جهاد سازندگی (امور مربوط به دامپروری و اصلاح نژاد) نیز مشغول به کار شوند.
انجام دادن آزمایشهای ضروری برای بیماران و مشاوره ابتدایی با پزشک مربوطه
بررسی پروندهها و نحوه انتقال بیماری از نسلی به نسل دیگر
شناسایی ژنها و نقش آنها، به خصوص شناختن ژنهای معیوب که عامل بروز بیماریهای ژنتیکی هستند؛
ارائه مشاوره ژنتیکی به افراد مختلف به خصومی زوجهای
جوان (با در نظر گرفتن مسئولیت بزرگ رازداری)
بررسی نقش ژنتیک در بروز رفتارهای فردی و اجتماعی
شناخت جمعیتهای مختلف ژنتیک و نژاد های انسانی و ….
بازار کار خوب و درآمد بالا ازجمله مطلوبیتهای این شغل است.
در ایران به دلیل بی توجهی به رشتههای تحقیقاتی و عدم حمایت از پژوهشگران، این علم با سرعتی که در دنیا در حال رشد است، رشد نمیکند. محدودیتهای علمی و نبود امکان خریداری وسایل و ابزار لازم، تخمین و سنجش بیماری ما را دشوار میسازد. این موضوع از محدودیتهای این رشته محسوب میشود.
آزمایش طبی راهنمای پزشکان ذر تشخیص و درمان بیماریهاست. گزارش دقیق و صحیح نتیجه آزمایشهای بیماران به پزشک معالج در تصمیم گیری نهایی برای بیمار اهمیت حیاتی دارد و ضرورت این شغل را نشان میدهد. تولید واکسن و اصلاح ژن از دیگر موارد اهمیت این شغل است. در مجموع، این شغل به بهداشت و سلامت جامعه کمک میکند و مانع بروز مجدد بیماریهای ارثی در خانوادهها می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید کتاب و مجلاتی را که درباره ژنتیک به چاپ رسیدهاند، مطالعه کنید. برای گفت وگو با پژوهشگران هم به آزمایشگاهها مراجعه کنید.
منبع: فرهنگنامه مشاغل