به ارزیاس، تشخیص و درمان انواع اختلالات گفتاری و زبانی «گفتار درمانی» میگویند. شغل گفتار درمانی بدون تجویز دارو است.
«گفتار درمانگر» کسی است که آسیبهای ایجاد شده در گفتار و زبان افراد را شناسایی میکند و به شیوههای غیرپزشکی و بدون استفاده از دارو در مدت زمانی مشخص به درمان آنها میپردازد.
صبور است: بعضی از بیماران به کندی پیشرفت میکنند و لازم است گفتار درمانگر پله پله با آنان پیش برود.
انعطاف پذیر است: در این کار تنوع مراجعهکنندگان بسیار زیاد است؛ یعنی مراجعه کنند. میتواند یک بچه دو ساله یا یک فرد نود ساله باشد که بدون شک روحیات و ویژگیهای متفاوتی دارند و گفتار درمانگر باید روش درمانی ویژهای را برای هر کدام به کار ببرد.
با گذشت است: تمام کسانی که شغلشان به نوعی به بیمار و بیماری مربوط میشود، باید با گذشت باشند؛ زیرا بیماران اغلب حساس و آسیب پذیرند و اطرافیان آنها هم ممکن است برخورد مناسبی نداشته باشند.
کنجکاو و خلاق است: این شغل برای افراد منفعل مناسب نیست. گفتاردرمانگر همواره باید در کار خود به دنبال کشف شیوه های جدید و مناسب برای درمان بیمارانش باشد.
در صورتی که به این شغل علاقه دارید، باید مدرک کارشناسی خود را دریافت کنید. پس از آن میتوانید تحصیلاتتان را تا دکترا ادامه دهید. کسانی که در این رشته مدرک دکترا دریافت میکنند، بیشتر به تدریس و پژوهش و تحقیق در این زمینه میپردازند و به طور عملی کار نمیکنند. در گذشته گذرانند طرح برای دانشجویان این رشته اجباری بوده در حالی که اکنون در صورتی که اعلام نیاز نشود، جزء دروس اختیاری است. برای دسیابی به این شغل میتوانید پس از فراغت از تحصیل، با مراجعه به نظام پزشکی فرم مخصوص تقاضای کار پر کنید. به این ترتیب، کلینیکها و مراکزی که به گفتار درمانگر نیاز داشته باشد، به شما معرفی میشوند.
برای موفقیت در این شغل باید به زبان انگلیسی و دانش رایانه مسلط باشید. همین طور بهتر است با لهجههای مختلف آشنایی داشته باشید؛ چون ممکن است ناشنوایی به شما مراجعه کند که در یک محیط ترک یا کرد زبان زندگی کرده است. ( افراد دو زبانه و کسانی که گویش محلی دارند، بهتر است در منطقه خود اقدام به گفتار درمانی کنند). همچنین میتوانید در دوره های آموزشی و کارگاههایی که در این زمینه برگزار می شود، شرکت کنید تا با جدیدترین روشهای گفتاردرمانی آشنا شوید.
گفتار درمانگر میتواند برای کار خود گروههای سنی کودک، بزرگسال یا سالمند را انتخاب کند. هر کدام از این گروه بیماریهای خاص خود را دارد؛ برای مثال، بیماریهایی چون لکنت، اختلال در تلفظ، اختلال در خواندن و نوشتن، اختلال در توجه و تمرکز مربوط به کودکان است. در بزرگسالان ضربههای مغزی، بیماریام اس و فلجهای مغزی باعث اختلال در گفتار میشود و در سالمندان اغلب سکتههای مغزی و اختلال در بلع دلیل مراجعه به گفتار درمانگر است. گفتار درمانگرکودکان باید در دفتر خود از وسایل کمک آموزشی برای شروع ارتباط استفاده کند و در ادامه، از روشهای گفتار درمانی نوین مانند نرم افزارهای رایانهای بهره بگیرد.
گفتار درمانگر بزرگسالان و سالمندان نیز تجهیزات مخصوص به بیماران خود را دارد.
در حقیقت گفتار درمانی کاری گروهی به حساب میآید و تیم توان بخشی آن شامل روانشناس، کار درمانگر، متخصص فیزیوتراپی، متخصص مغز و اعصاب، متخصص اطفال، متخصص گوش و حلق و بینی و شنوایی سنج است. گفتار درمانگر با این افراد ارتباط و تعامل دارد.
گفتار درمانگر میتواند در درمانگاه ها و مراکز بهداشت، مراکز ویژه توان بخشی و مراکز آموزش و پرورش استثنایی فعالیت کند؛ چون قسمت عمده کار او در ارتباط با ناشنواها و کم شنواهاست.
انتخاب و اجرای روشهای درمانی و در انتها بررسی تأثیر اجرای روشها و نتایج آنها
تشخیص آسیبهای ژنتیکی یا اکتسابی وارد بر گفتار و زبان، ارزیابی میزان و علت آسیب دیدگی و در نهایت درمان آن یاری کردن ناشنوایان و کمک به طیف گستردهای از عقب ماندگان ذهنی برای برقراری ارتباط کلامی
کمک به بیمارانی که دچار آسیبهای مغزی شدهاند یا تارهای صوتی آنها به دلایل مختلف آسیب دیده است؛
کمک به قاریان قرآن، مداحان، خوانندهها، گویندگان صدا و سیما، دوبلورها و … برای استفاده از صوت خود و برطرف کردن مشکلات آنها.
برخلاف بسیاری از رشتههای توان بخشی که افراد باید در کنار متخصص فعالیت کنند، گفتار درمانگران با داشتن پنج سال سابقه کار متوالی میتوانند برای خود مطب تأسیس کنند.
متاسفانه این شغل با وجود آنکه بسیار کارآمد است، هنوز در ایران چندان شناخته شده نیست؛ در حالی که در کشورهای توسعه یافته شغلی تخصصی است و وجهه اجتماعی خوبی دارد. البته در بسیاری موارد روان پزشکان گفتار درمانی بیمارانشان را خود بر عهده میگیرند.
گفتار درمانگران کمک میکنند تا توانایی کلامی افرادی که تارهای صوتی آنها به هر دلیلی آسیب دیده است، برگردد. بنابراین، در صورت حذف این شغل بسیاری از افراد که میتوانند به فعالیت اجتماعی و زندگی عادی خود بازگردند، دچار مشکل میشوند. برای مثال، بسیاری از سالمندان در سنین بالا ممکن است توانایی بلع خود را از دست بدهند و به افسردگی دچار شوند یا آنکه به دلیل این مشکل، عمر کوتاهتری داشته باشند. در اینجا گفتار درمانگر میتواند کمک بسزایی به این افراد بکند. بسیاری از کودکان که از نظر ذهنی توانایی رفتن به مدرسه را دارند، به دلیل مشکلات ارتباطی و کلامی ممکن است وارد مدارس عادی نشوند؛ در صورتی که به کمک گفتار درمانگر آنها به راحتی میتوانند این مشکل خود را حل کنند.
با مراجعه به وبگاههای انجمن علمی گفتار درمانی ایران به نشانی www.slpa.irو انجمن صنفی گفتار درمانی ایران به نشانیis1ta.blogfa.com مراجعه کرده و نیز سؤال کردن از استادان، دانشجویان یا شاغلان این رشته میتوانید به اطلاعات مورد نظر خود دست پیدا کنید.
منبع: فرهنگنامه مشاغل