معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی:

معرفت به معناي شناخت است. شناختی که اولین مرحله از آشنایی و قدم گذاشتن در مسیر قرب الهی است و هرچه معرفت بیشتر و وسیع تر گردد؛ آشنایی و قرب کاملتر خواهد شد تا جایی که پیوسته قلب انسان وابسته به خداي متعال می شود و در همه حال متوجه او خواهد بود و می تواند راهنماي رحمت و نماینده مهربانی و بخشش الهی گردد. هدف از رشته الهیات و معارف اسلامی قدم گذاشتن در همین مسیر است. قدم گذاشتن در مسیري که به یاري مطالعه، تحقیق ، پژوهش و تلاش و توکل می توان به شناخت خود و خداوند دست یافت. این رشته داراي شش گرایش علوم قرآن و حدیث ، فقه و مبانی حقوق اسلامی ، فقه شافعی ، تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی ، فلسفه و حکمت اسلامی و ادیان و عرفان است . معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

گرایش علوم قرآن و حدیث در معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی:

در گرایش علوم قرآن وحدیث دانشجویان ۱۲ واحد تفسیر قرآن کریم می‌گذرانند که دراین ۱۲ واحد با شأن نزول ، مفهوم آیات و تفسیرهاي مهم قرآن کریم آشنا می‌شوند. همچنین دانشجویان ۱۲ واحد درسی درزمینه علوم قرآنی مطالعه می‌کنند که دراین ۱۲ واحد با علوم خاصی که هر پژوهشگر قرآن باید با آنها آشنا باشد مثل مبحث مجمل و مبین ، منطوق و مفهوم ، آشنا می‌شوند که لازمه فهم ودرك قرآن و تفسیر وتبیین آن است. علاوه بر مباحث الحدیث ، فقه‌الحدیث ، مجامع حدیثی شیعه و اهل تسنن و اصطلاحات حدیث آشنا قرآنی دانشجویان این گرایش در بخش حدیث ، با علم‌الحدیث ، درای می‌شوند؛ یعنی دانشجویان به طور اجمالی تاریخ تطور، تحول و پیدایش علم حدیث از دیدگاه اهل تشیع و تسنن ، معنا و مفهوم اصطلاحات علم حدیث و مفهوم و محتواي احادیث را مطالعه می‌کنند.

درس هاي این رشته در طول تحصیل :

دروس مشترك در گرایش هاي مختلف الهیات و معارف اسلامی :
تاریخ اسلام ، منطق ، صرف و نحو عربی کاربردي ، اعراب قرآن ، ترجمه عربی به فارسی و فارسی به عربی ، قرائت و درك مفاهیم متون فقهی و تفسیري ، قرائت و درك مفاهیم متون عرفانی ، قرائت و درك مفاهیم متون معاصر، قرائت مطبوعات واستفاده از رادیو و تلویزیون ، مکالمه و محاضره ، علوم بلاغی ، تاریخ زبان وفرهنگ عربی ، روش تحقیق ، مبانی جامعه شناسی ، زبان تخصصی ، مبادي فقه ، مبادي اصول ، آشنایی با علوم اسلامی (عرفان و فلسفه )، فقه مقدماتی ، آشنایی با ادیان بزرگ ، تفسیر .

دروس تخصصی گرایش علوم قرآن و حدیث :
الحدیث ، فقه الحدیث ، علوم قرآنی ، تفسیر قرآن کریم ، تأثیر قرآن کریم در پیدایش علوم ادبی ، ¹ تاریخ قرآن، تاریخ تفسیر قرآن کریم ، تاریخ حدیث ، درای مروري بر نهج البلاغه ، علوم بلاغت .

حتما بخوانید : معرفی سایر رشته‌ها | فیزیوتراپی

گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی در معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی ، وظایف و حقوق انسان را از دیدگاه تشریعات الهی بیان می‌کند، حقوقی که از روي حکمت و برروي محور مصالح خردمندانه است و در زمینه رابطه میان انسان و خدا، رابطه انسان‌ها بایکدیگر یا وظایف انسان نسبت به خود و طبیعت می باشد. ازهمین جا می‌توان متوجه تفاوت میان رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی و رشته حقوق در مفهوم عام آن شد. زیرا رشته حقوق، اصولی را بیان می‌کند که از نظر عقل و عرف بشري، رعایت آنها درزندگی براي ایجاد نظم و امنیت لازم است. اصولی که امکان دارد طبق تشخیص عقل، مصلحت موقت اما فوري داشته باشد. اما فقه بیانگر مصالحی است که درتکامل انسان تأثیر دارد. بنابراین ازنظر حقوق اسلامی، اصول و قوانین نباید تنها عامل نظم و امنیت باشد، بلکه باید انسان رانیز به کمال برساند. ازاین بابت احکام فقهی ممکن است که اعتبار جاودانه داشته باشند.

دروس تخصصی گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی :
فقه ، فقه مقارن ، اصول فقه ، آیات الاحکام ، تاریخ فقه و فقها ، احادیث فقهی ، حقوق جزاي خصوصی اسلام ، حقوق بین الملل اسلام ، آیین دادرسی در اسلام ، حقوق جزاي عمومی اسلامی ، قواعد فقه مدنی ، حقوق خانواده ، کلیات حقوق، حقوق تطبیقی .

گرایش فقه شافعی درمعرفی رشته الهیات و معارف اسلامی:

بسیاري از دروس این گرایش با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی یکسان است. در گرایش فقه شافعی احکام عملی اسلام مانند عبادت ، معاملات ، مناکحات ، جزا، قضا و شهادت و همچنین اصول از دیدگاه مذهب شافعی آموزش داده می شود. گفتنی است که گرایش فقه شافعی تنها از بین داوطلبان اهل سنت ، دانشجو می پذیرد.

گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی در معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی ، دانشجویان را با تاریخ و جغرافیاي ممالک اسلامی آشنا می‌کند؛ یعنی دانشجویان با فرهنگ ، عادات و رسوم مسلمان‌هاي نقاط مختلف جهان از جمله مسلمان‌هاي آسیاي جنوب شرقی ، شمال آفریقا، اروپا و آمریکا آشنا می‌شوند. همچنین با تاریخ اسلام از زمان ظهور پیامبر اکرم تا زمان حال ، تاریخ تشکیلات اسلامی (آشنایی با نظام و تشکیلات دولت هاي مسلمان اعم از نظام مالی ، نظام اداري ، تشکیلات سیاسی و …) تاریخ علوم (علوم عقلی و نقلی که از اسلام زاده شده است ) تاریخ ناحیه‌اي ، تاریخ سال شمار، مآخذ شناسی تاریخی (شناخت منابع و مآخذ تاریخی )، تاریخ نگاري (آشنایی با شیوه هاي تاریخ نگاري در اسلام و انواع تاریخ نگاري اعم از وقایع نامه ، معاجم الرجال ، طبقات ، احوال‌بلاد، احوال امم و …) تاریخ هنر معماري اسلامی و تاریخ آموزش و پرورش اسلامی آشنا می‌گردند.

دروس تخصصی گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی :
وضع کنونی جهان اسلام ، تاریخ نگاري در اسلام ، تاریخ هنرهاي اسلامی ، تاریخ اسلام از آغاز خلافت عباسی تا پایان آل بویه ، تاریخ اسلام از سلاجقه تا سقوط بغداد، تاریخ اسلام در مصر و شام ، تاریخ اسلام در مغرب و اندلس ، کلیات فرهنگ و تمدن اسلامی ، تاریخ تشکیلات اسلامی ، متون تاریخی ، اسلام در برخورد با غرب و استعمار، اسلام شناسی در غرب ، متون جغرافیائی ، تاریخ آموزش و پرورش در اسلام ، جغرافیاي تاریخی اسلام ، تاریخ علوم در اسلام ، تاریخ تشیع .

گرایش فلسفه و حکمت اسلامی درمعرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

در تاریخ علم و اندیشه ، ما براي رسیدن به حقیقت و آگاهی از راز هستی و آفرینش به دو راه اصلی و اساسی بر می خوریم ، راه عقل و راه عشق . در تاریخ فلسفه و عرفان اسلامی نیز این دو راه وجود دارد و براي کشف حقیقت ، هر دو روش کشف و شهود و استدلال و منطق مورد توجه بوده است . در این میان طرفداران اصالت عقل معتقدند که می توان با استدلال و برهان به معرفت و شناخت رسید و از راز آفرینش آگاهی یافت . اعتقادي که در گرایش فلسفه و حکمت اسلامی نیز با آن روبرو می شویم و در واقع دانشجویان این گرایش به مطالعه و پژوهش در این زمینه می پردازند و نظام آموزشی آنها برپایه مطالعه مکاتب فلسفی مثل مشّاء، اشراق یا ملاصدرا استوار است.

دروس تخصصی گرایش فلسفه و حکمت اسلامی:
فلسفه اسلامی ، کلام ، حکمت عملی ، منطق ، تاریخ فلسفه اسلامی ، تاریخ فلسفه غرب ، متون فلسفی به زبان خارجی ، عرفان .

گرایش ادیان و عرفان در معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

در گرایش ادیان و عرفان دانشجویان با تاریخ ظهور و گسترش ادیان زنده (ادیانی که هنوز پیروان بسیاري دارند) آشنا می شوند و سه بخش اساسی احکام و آداب ، عقاید و اخلاق را در هر دینی مطالعه می کنند. البته در این مطالعه شخص پژوهشگر در صدد اثبات حقانیت یا بطلان دین خاصی نیست بلکه در صدد شناسایی و درك مواضع مشترك می باشد.

ادیان زنده اي که دانشجویان مطالعه می کنند، براساس خاستگاه آنها به سه گروه زیر تقسیم می شود:
الف ) ادیان خاورمیانه که شامل ادیان سامی ؛ یعنی یهودیت ، مسیحیت و اسلام می شود که پیامبران آنها نسلشان به حضرت ابراهیم می رسد و دین زرتشت که خاستگاه آن ایران است .
ب ) ادیان خاور دور که ادیان کشورهاي چین و ژاپن است و شامل “کنفوسیوس “، “تائو” و “شین تو” می گردد.
ج ) ادیان شبه جزیره هند که عبارتند از:
هندو، بودا و جین . همچنین دانشجویان این گرایش عرفان را به عنوان یکی از مباحث مقایسه اي در ادیان مطالعه می کنند و با ادبیات عرفانی اسلام آشنا می شوند.

دروس تخصصی گرایش ادیان و عرفان :
معارف شیعه ، تاریخ فرق اسلامی ، تاریخ فلسفه اسلامی ، تاریخ فلسفه غرب ، کلیات علم کلام ، تفسیر عرفانی قرآن ، متون عرفانی فارسی ، تاریخ تصوف ، متون ادیان و عرفان به زبان خارجی ، ادیان ابتدایی و قدیم ، ادیان ایران قبل از اسلام ، دین یهود و مسیحیت ، ادیان هند، دین بودا و خاور دور، روش شناسی ادیان . معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

توانایی هاي لازم :

هر دانشجوي رشته الهیات و معارف اسلامی باید به زبان و ادبیات عرب مسلط بوده و به آن علاقه‌مند باشد چرا که براي ورود به وادي قرآن و حدیث و مطالعه تاریخ و تمدن کشورهاي مسلمان و کتب عرفانی و فلسفی اسلامی یا تحقیق و مطالعه بر روي فقه و مبانی حقوق اسلامی آشنایی با عربی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است . همچنین دانشجوي این رشته لازم‌است که با زبان انگلیسی آشنا باشد تا بتواند معارف‌اسلامی را بسط و گسترش دهد و در این زمینه تبلیغ کند. این آشنایی براي دانشجویان گرایش ادیان و عرفان ضروري‌تر است چون کتب مذهبی ادیان دیگر به زبان عربی نوشته نشده‌است و براي مطالعه این کتب باید حداقل به زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی مسلط بود. درضمن دانشجوي این رشته باید مسائل و مباحث یا وقایع تاریخی را به خوبی تجزیه و تحلیل کند نه اینکه تنها به حجم محفوظات خود بیفزاید.

موقعیت شغلی در ایران :

فارغ التحصیل گرایش علوم قرآن و حدیث مثل فارغ التحصیلان سایر رشته ها با مشکل بازار کار روبرو است اما با این وجود یک فارغ التحصیل توانمند می تواند المعارف ها و پژوهشگاه علوم انسانی یا مراکز آموزشی فعالیت کند. فارغ التحصیل گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی موقعیت ¸ در مراکز پژوهشی مثل دائر کاري بیشتري دارد. چرا که این گرایش جنبه کاربردي دارد. براي مثال می تواند به عنوان وکیل دادگستري ، مشاور حقوقی و کارشناس حقوقی فعالیت کند یا دفترخانه اسناد رسمی و دفتر ازدواج و طلاق دایر نماید. فارغ التحصیل خوب و توانمند گرایش تاریخ و تمدن اسلامی نیز می تواند در وزارت امور خارجه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به کار گردد و اگر اهل قلم باشد به کارهاي پژوهشی و نوشتن کتاب هاي تاریخی روي آورد. معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

با توجه به نوع دروس گرایش ادیان و عرفان ، فارغ التحصیل این گرایش نیز باید در وزارت امور خارجه ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان هاي مشابه فعالیت کند اما متأسفانه اکثر مسؤولان با این رشته و توانمندي فارغ التحصیلان آن آشنا نیستند و تصور می کنند که نیازي به شناختن ادیان دیگر و گفتگو با آنها نیست و اگر هم در بعضی از مراکز در این زمینه تلاش می شود، این گفتگوها عمیق و بنیادي نیست و در نتیجه اثر بخش نمی باشد. البته در حال حاضر بعضی از مراکز پژوهشی غیردولتی مثل “مؤسسه گفتگوي ادیان ” در این زمینه فعالیت می کنند و تعدادي از فارغ التحصیلان این گرایش نیز جذب مراکز فوق شده اند، اما در بخش دولتی در این زمینه کار چشمگیري انجام نشده است . معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

منبع: کتاب آشنایی با رشته هاي مختلف دانشگاهی و زمینه هاي شغلی نوشته رضا فریدون‌نژاد