به انتقال ژنهای یک موجود به موجود دیگر و فعال کردن آنها در موجود جدید برای تغییر در بافت سلولی آن کارشناس بیوتکنولوژی میگویند. شغل کارشناسی بیوتکنولوژی یک شغل خاص است.
کارشناس بیوتکنولوژی با ایجاد تغییر در سطح مولکولی جانداران به تولید کالا و خدمات برای بهبود زندگی انسانها میپردازد.
دارای وجدان کاری و حساسیت است: از آنجا که او با زندگی و سلامت افراد جامعه در ارتباط است، میداند که کوچکترین خطا یا اندازهگیری غلط چه تبعاتی دارد.
دقیق و با حوصله است: بیوتکنولوژی، فناوری استفاده از موجودات زنده است؛ بنابراین، کارشناسی این رشته برای به نتیجه رسیدن در کارهای خود باید صبور و دقیق باشد.
حداقل تحصیلات لازم برای این شغل کارشناسی است و امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکترا در ایران وجود دارد. در مقطع کارشناسی میتوانید در رشتههای زیست شناسی سلولی مولکولی در گرایش بیوتکنولوژی یا مهندسی کشاورزی زیست فناوری (بیوتکنولوژی) تحصیل کنید. رشته بیوتکنولوژی رشتهای کاربردی و میان رشتهای مهندسی علوم پایه است و حداقل ۳۳ حو زه تخصصی علوم را دربر میگیرد. این رشته از بین داوطلبان دو گروه آزمایشی ریاضی و علوم تجربی دانشجو میپذیرد؛
چرا که بعضی از گرایشهای این رشته به علوم پزشکی و بعضی دیگر به رشتههای مهندسی مربوط میشوند. دوره دکترای پیوسته بیوتکنولوژی، دوره آموزش خاصی است که متناسب با تواناییهای دانشجویان سرآمد به صورت پیوسته و فشرده تنظیم شده است و با پذیرش دانشجویانی که از نظر بهره هوشی، قدرت درک و استدلال، توان نوآوری و خلاقیت، خودآموزی و استفاده مناسب از وقت، علاقه زیاد به یادگیری و تواناییهای ذهنی و روانی سرآمد همگنان خود هستند، آنان را برای اخذ درجه دکترا در این رشته آماده میکند.
از همین رو، نیمی از ظرفیت پذیرش این رشته به داوطلبانی اختصاص دارد که در مرحله ماقبل نهایی المپیادهای دانش آموزی ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر و زیست شناسی پذیرفته شدهاند و نیمی دیگر نیز مخصوص داوطلبانی است که از طریق آزمون سراسری وارد شدهاند و نمره کار آزمون سراسری آنها از ۰۰۰ , ۱۰ کمتر نیست. در ضمن، از پذیرفته شدگان مصاحبه علمی به عمل میآید تا کسانی که واقعاً علاقهمندند و انگیزه علمی لازم را دارند، وارد این رشته شوند . دانشجویان در مرحله کارشناسی پس از گذرادن موفقیت آمیز ۱۳۲ واحد درسی مشترک معرفتی _ نظری، علوم پایه، پزشکی، مهندسی و مبانی بیوتکنولوژی، آموختن زبان انگلیسی (در حد تافل ۵۵۰ ) و آشنایی کامل با یک زبان برنامه نویسی کامپیوتر در صورتی که معدلشان در هر نیم سال تحصیلی کمتر از ۱۵ نباشد، میتوانند وارد مرحله دوم، یعنی مقطع کارشناسی ارشد شوند.
آنها در این مقطع یکی از شش گرایش بیوتکنولوژی میکروبی، بیوتکنولوژی پزشکی، بیوتکنولوژی محیطی و دریایی، بیوتکنولوژی مولکولی، فرآورش زیستی، و بیوتکنولوژی کشاورزی (گیاهی) را انتخاب میکنند و پس از گذراندن ۴۸ واحد در یکی از گرایشهای تخصصی، انجام دادن معادل شش واحد پژوهش انفرادی و ارائه دو واحد سمینار از مقطح کارشناسی ارشد فارغ التحصیل میشوند. در این مرحله، در صورتی که میانگین نمرات مقطع کارشناسی ارشد آنها حداقل ۱۶ باشد، میتوانند در امتحان جامع شرکت کنند و در صورت موفقیت در این امتحان، وارد مرحله دکترای تخصصی PHD شوند. به عبارت دیگر، دانشجویان این رشته نیز برای وروه به مقطع کارشناسی ارشد و دکترا باید معدل کل بالایی داشته باشند و در آزمون جامع موفق شوند اما در آزمون رقابتی شرکت نمیکنند.
دانش آموختگان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای این رشته میتوانند با داشتن سرمایه، واحدهای تولیدی و خدماتی تخصصی مستقلی را راهاندازی کنند. آنها با بالا رفتن تحصیلات، سابقه، تجربه و تبحر پیشرفت خوبی در این شغل خواهند داشت. یادتان باشد گذراندن دورههای تکمیلی و شرکت در کارگاههای آموزشی تخصصی از دیگر راههای ارتقا در این شغل است.
دانش آموختگان این رشته میتوانند به عنوان نیروی انسانی متخصص برای مدیریت میانی و هدایت امور فنی خطوط تولید، مزارع و آزمایشگاهها مشغول به کار شوند. موسسه سرم سازی رازی و انتیتو پاستور از مؤسسات قدیمی ایران هستند که در زمینه تولید سرم و واکن از زیست فناوری استفاده میکنند. کارخانههای تولیدکننده دارو، بسیاری از کارخانههای تولید مواد غذایی و صنایه تخمیری، مراکز محیط زیست و معادن، شرکتهای تولیدژ مواد بیولوژیک، مراکز تحقیقاتی علوم زیستی، آزمایشگاههای تشخیصی و مراکز مشابه پذیرای دانش آموختگان این رشتهاند.
محیط کار این افراد بر اساس زمینه` کاریشان ممکن است شرایط و ضوابط خاصی داشته باشد. برای مثال، آن دسته از کارشناسان که در زمینه تولید دارو و واکسن فعالیت میکنند یا در آزمایشگاههای تشخیصی مشغول به کارند، باید اصول و ضوابطی آشتی را بر اساس ضوابط اداره امور آزمایشگاهی وزارت بهداشت و درمان رعایت کنند. تعامل شغلی کارشناسان بیوتکنولوژی با داروسازان، مهندسان ژنتیک، متخصصان علوم آزمایشگاهی، وزارت علوم و وزارت بهداشت است.
نظارت بر خط تولید و ارائه گزارش به مسئول فنی
کنترل کیقی آزمایشگاهها
نظارت بر ایمنی کار در سیستم به عنوان افسر یا مسئول ایمنی
مدیریت سیستم تولیدی و کارخانههای تولیدی
گردآوری اطلاعات تولید آنزیمها، پروتئینها، پلی ساکاریدها، قارچها و مخمرها در شاخه بیوتکنولوژی میکروبی
تولید داروهای نوترکیب و واکسنها، تشخیص بیماریهای عفونی و ارثی و سرطانی، تعیین نقشه ژنی و درمانهای مولکولی، دست یابی به روشهای درمان کم هزینه بیماریها، یافتن درمان بیماریهای بدون درمان و تشیخص سریعتر و موثرتر بیماریهای گوناگون ازجمله بیماریهای ژنتیکی در شاخه بیوتکنولوژی پزشکی
استخراج معادن از طریق بیولوژیک، تصفیه فاضلاب ها و آلایندههای خطرناک و جامد، رفع آلودگی دریاها، بازیابی بیوتکنولوژی فلزات سنگ، بازسازی بیولوژی محیط، افزایش بهرهوری معادن نفت و گوگردزدایی آنها در شاخه بیوتکنولوژی محیطی و دریایی
کشت سلول و بافت گیاهی، تعیین نقشه ژنی گیاهی، مهندسی ژنتیک گیاهی، تولید بذر و نهال مقاوم به شرایط نامناسب محیط، بیماریهای متداول و حشرات و آفات عمده، تولید کودهای زیتی و آنزیمها و هورمونها با منشا گیاهی، تولید پادتنها به شیوه نوین که به حفاظت کمتری در برابر شرایط محیط نیاز دارند در شاخه بیوتکنولوژی گیاهی (کشاورزی).
این شغل که در حال حاضر بازار کار خوبی دارد، به دلیل تنوع کاری شغل جذابی محسوب می شود.
محدودیت این شغل برای کسانی که تنها مدرک کارشناسی دارند این است که مجاز نیستند به صورت مستقل کار کنند.
کاربرد بیوتکنولوژی بسیار گسترده است. در گذشته از آن برای اصلاح نباتات و دام، تهیه نان، ماست و پنیر و تولید آنتی بیوتیکها کمک میگرفتند اما اکنون با پیدایش فناوری DNA و دست کاری ژنها و انتقال ژن از یک موجود به موجود دیگر، ظرفیت بهرهگیری از این فناوری بسیار افزایش یافته است. اگر ما در این علم پیشرفت کنیم، میتوانیم با تولید محصولات مورد نیاز کشور از خروج ارز جلوگیری کنیم و در سطح بین المللی نیز در ردیف تولیدکنندگان علم، فناوری و ثروت قرار گیریم.
به پژوهشگاه زیست فناوری مراجعه کنید و با کارشناسان بیوتکنولوژی گفت وگو کنید. مراجعه به دانشگاهها و راهنمایی گرفتن از استادان و دانشجویان این رشته را هم به شما پیشنهاد میکنیم.
منبع: فرهنگنامه مشاغل